Z’letscht bìwi, wìe äfters, mìtem Vélo vo de Arwett hëm gfàhre. Àm Kànàl entlàng. Nooch de üssergewähnlig Hìtzwall vo de eerschte Septamberdaj, wo kümm ze ertroeje ìsch gsì, ìsch’s do àgenahm frìsch gsì - üsser de Kafer, Mìckle un Nààchtfàlter, will’s scho stockfìnschter ìsch gsì. Kümm bìwi àwer wìdder ufere Stroß gsì, ìsch’s plätzlig wìdder wàrm worre : de Macadam het d’igsàmmelt Energie vo dam hëisse Kànìkel-Doej wìdder üsgstràhlt !

Àlli mìen sìch àpàsse. Tëil Büre mìen länger sprìtze - Boddewàsser erufpumpe. D’Wìnzer ha, e pààr Daj, numme àm Morje gherbscht, will’s ze hëiss ìsch gsì, un àss d’Triwel ì de Kàrrichbìtt nìt scho jare. Bi uns känne m’r noch reàgìere. Ufpàsse, àss m’r Bëm ì de Städt setze, àss m’r se nìt egàl wìe àbhäue – àss m’r d’Walder àllgemën schone. Sì n r kìrzlig ìm Hàrdt-Wàld spàzìere gànge ? Ha n r ì de Vogese schu gsah, wìe d’Tànne üsderre ? As seht nìt guet üs !

Waltwitt sodd 2023 de wärmscht Johrgàng sì ì unsere Gschìcht. D’Durichschnìttstemperàtüre vom Jüni, Jüli un Äugscht sì d’heechschte gsì, wo je gemasse worre sì… Ìweràl ware d’Umwalt- un Klimakàtàschtrofe heftiger, dràmàtischer. S Wàsser vo de Ozeàne salwer wurd wärmer, het wenjer Sürstoff, verlìert àn Àrtevielfàlt. De UN-Generàlsekretär Antonio Guterres het zegàr gsëjt àss „de Klima-Zàmmebruch àgfànge het “.

Un do ha mìr noch Chance, àss m’r vome gemaßigte Klima profitìere. Trotz Ìwerschwammunge, Wàldbrant, Wàssermàngel, invàsive Pflànze un Tìeràrte, usw., känne m’r uns noch àpàsse. Wìe làng ? Ànderi ha dìe Chance bàl nìmm.

Ì viele Regione vo de Walt ware d’Lawesbedìngunge vo de Mensche schlaachter. Tëil Stüdie ì de Vergàngehëit ha gemënt, as kännt ze greeßere Migràtionsstreeme fìehre, mìt Klimaflìchtlìnge.

Àwer nèieri Stüdie zëije äu, àss’s umgekehrt galte kà. D’Klimakris verrìngert d’Ikumme vo de Ärmschte e so, àss se ke Mìttel meh ha, fer üszewàndre. Se ha ke ànderi Wàhl, àss trotz ìhre Not ìn ìhrem Lànd ze bliwe. Un villicht ze starwe… Ìn Europa ìsch geschter mìt de Fridays for future scho wìdder demonschtrìert worre. Bi uns ì de Nahde ì Bàsel, Friburrig. Àss mìr ì de riche Lander uns àstrange, fer schnaller üs de Nutzung vo Fossilbrannstoff üszestëjje. Schnaller, will d’Zitt knàpp wurd.

Jean-Christophe MEYER

Bleschwiller

LEXIQUE Stockfìnschter : sombre comme dans un four ; Üsstràhl : diffuser ; Durichschnìttstemperàtüre : températures moyennes ; Àrtevielfàlt : biodiversité ; E gemaßigts Klima : un climat tempéré ; Lawesbedìngunge : conditions de vie ; Klimaflìchtlìnge : réfugiés climatiques ; Ì de Nahde : dans les environs ; Fossilbrannstoff : énergies fossiles ; Wir müssen uns für einen schnelleren Ausstieg aus der Nutzung fossiler Brennstoffe einsetzen : s’adapter.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

As ìsch offiziell, vor zwëi Wuche ìsch’s bekànnt worre : s Goethe-Institut ì Strossburrig säll schlìesse, wìe äu zwëi ànderi ìn Frànkrich. Àwer d’Bìr ìsch nà nìt gschält. Dìe Àffar verursàcht viel Ufrejjung.

E Brìef wo 45 Verëne un Inschtitütione un 400 Parsenlichkëite üs de àkàdemisch, kültürell un wìssenschàftlig Walt unterschrìwwe ha, ìsch à d’ditsch Regìerung gschìckt worre, mìt de Bìtt, àss se ìhri Mënung andert. E Kollektiv vo Ditschlehrer het àm 6. Oktower e Online-Petition làncìert, wo scho ìwer fìnf töisig Unterschrìfte gsàmmelt het – bi de eerschte, dìe vo de Diraktere vo de Dialektologie vo de Strossburjer Üniversiteet.

Zàhlrichi Verëne un Politiker ha ìm Elsàss äu reàgìert. De Pierre Klein, Presidant vo de ICA (Initiative citoyenne alsacienne), erìnnert uns drà, àss s Goethe-Institut ì Strossburrig numme e Delegàtion vo dam vo Nànzig ìsch – wo, het de Bundeskànzler Olaf Scholz bhäupt, offe bliwe säll…

Numme e Delegàtion, ìn unsere ditschsprochig Region ? Villicht ha m’r dìe Schlìessung verdìent. Un de Pierre Klein fröjt widderscht, äb m’r genue màche, fer d’ditsch-frànzeesch Zwëisprochigkëit bi uns ze erhàlte, edder fer se entwìckle… Vo de Ufbewàhrung vom Elsassische redde m’r gàr nìt ! Jà, mànchi Litt ha lütt ufgschrèit. Debi sodde dìe wo sìch d‘Äuje üshülle – ô Hüchlerèi – ìnder ebbs fer s Ditsche un fer s Elsassische unternamme. S prassìert nammlig.

Villicht kännt e Region Elsàss ebbs nutze. De Frédéric Bierry ìsch àm Mandimorje de Gàscht vo unsere Kollege vo France bleu Alsace gsì. Ar ìsch zueversìchtlig : s Dossier ìwer de Üstrìtt vom Elsàss üs de Großregion ìsch ufem guete Waj, mënt ar. Nooch ìhm säll sìch speeteschtens ìm nachschte Frìehjohr ebbs àbzëiche…

S war àwer dodemìt fer unseri Sproch nà nix gemààcht. Villicht wa m’r e guete Ràmme ufböie kännte ? Dànkeme Sprochàmt, wo m’r stärrike gatt, fer e nèie Schwung, wàs d’Sprochpolitik betrìfft ? S trìfft sìch guet : s Olca het gràd e nèie Presidant, de Victor Vogt. Wo… mìtem Frédéric Bierry Elsàssràt-Mìtglìed ìsch. E Hoffnungszëichne, sìcher.

Jean-Christophe MEYER,

Bleschwiller

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.

Im Friehjohr, fer mini Rëis uf Wien, hàwi mi uf de Nààchtzugg gfrëjt, wo àb Pàris ìwer Strossburrig fàhrt. Pràktisch : m’r stëjjt i, schloft i, un verwàcht wa m’r àm Ziel àkumme ìsch. Lëider het d’Ditsch Bàhn gstrëikt, de Zugg ìsch àm letschte Momant gstrìche worre, un ìch bì hàlt mìtem Auto ànne – as ìsch m’r, trotz Vignette ì de Schwitz un ìn Eeschtrich, noch bìlliger kumme.

Un wa n i bezitte hatt wodde noch wenjer Gald üsga, hatt i de Fliger genumme. Ìm Äugscht, ich hàb ufem Komputer noochgeluejt, hatt i e Fluggkàrt àb Bàsel fer knàpp 80 Schwitzer Frànke… àlso nix un wìdder nix, ìm Verglich zem Zugg… Un dàdo läuft ebs àm Flughàfe : 100 Ziele mìt 27 Flùggsellschàfte, lobt d’Reklamm fer d’Summersaison 2023.

S gìtt Grìnd fer da Erfolg vom Fliger. Vor àllem : d’Fluggsellschàfte zàhle wenjer Stire. De Kerosen blit ìmmer noch vo de Stire befrèit : ke TVA un ke TICPE (dìe speziell Tax uf Tribstoffe), wo mìr àlli zàhle mìen, wa m’r mìt unserem Auto unterwajs sì un ìenets tànke gehn. Dìe Stire màche meh àss d’Halft vom Priss üs ! D. h., as ìsch bìlliger e Litter Kerosen ìn e Flieger ze tànke, àss e Litter Benzin ì si Auto ! Un s ìsch nìt fertig : zegàr uf d’Fluggkàrte gìtt’s e redüzìerti edder gàr ke TVA… Wo sunscht àlli fer s klënscht Wurscht-stìckel bezàhle.

Ke Wunder wa de Zugg tirer blit ! Un tirer wurd, so het’s d’Großregion fer unseri TER entschide : trotz de Ifìehrung vome Tarifschìld, ware d’Prisse vo de TER-Tarife àbem 1. Septamber 2023 um 4 % un abem 1. Janner 2024 um 3 % tirer.

Un wa de Zugg tirer un unpràktischer ìsch (will s wenjer edder schlaachti Verbìndunge gìtt, will de Stààt ì de letschte Johrzehnte viel ze wenni fer d’klëne Linie inveschtìert het, usw.), het’r, gëjje s Auto un gëjje de Fliger, ke Chance fer sìch durichzesetze.

S Gànze ìsch fer unsere Plànet nì guet. Will de Fliger hit wìe geschter vil meh Kohlesire-Emissione àss de Zugg verursàcht (7 % vo de Gsàmtemissione vo Frankrich). Ar ìsch zer gliche Zitt s umwaltschadligschte, àwer äu s Verkehrsmìttel wo àm wennigschte verstirt wurd - ohne d‘soziale Ungeraachtigkëite äu numme ze erwähne ! … Do ìsch doch ebbs wo nìt gànz normàl ìsch.

Fer s Spìl ze andre, sott m’r känne de Fliger verstire, àss meh ì d’Bàhn inveschtìert wurd. Nìt numme ì ënem Lànd. Wennigschtens Europa witt. Un schnall, wa s Klima tàtsachlig e Prioriteet säll sì.

Hosted on Acast. See acast.com/privacy for more information.